W mojej praktyce pojawia się coraz więcej pytań dotyczących podziału wspólnego mieszkania obciążonego kredytem hipotecznym zaciągniętym przez oboje byłych małżonków. Dzisiaj odpowiedź na pytanie, w którym poruszonych zostało kilka wątków, w tym stosowanie art. 33 kro (majątek osobisty małżonka).
“Moi rodzice kupili mi mieszkanie w 2005 r, byliśmy już małżeństwem. Wiec w akcie własności razem. W 2008 wzięliśmy kredyt pod hipotekę tego mieszkania, ponieważ nie mieliśmy zdolności kredytowej, we frankach. Teraz jesteśmy po rozwodzie co z mieszkaniem i co z kredytem. Ustalone było, iż mieszkanie idzie na starszego syna, dodam iż mam dokumenty poświadczające o tym, iż pieniądze przekazali moi rodzice poprzedniej właścicielce mieszkania. Proszę o pomoc, mąż w tej chwili zmienił zamki i nie chce przekazać kluczy. Ja od czasu rozwodu mieszkam u taty z dziećmi, mąż notorycznie nadużywał alkohol. Teraz kredyt spłacamy na pół mam polecenie zapłaty uruchomione. ”
Odpowiedź:
Wszystko wskazuje na to, że zgodnie z opisanym stanem faktycznym, mieszkanie pomimo aktu notarialnego na oboje małżonków jest własnością byłej żony, gdyż zostało zakupione za darowiznę od rodziców. Kolejnym krokiem co do zasady w podejmowanych działaniach powinien być podział majątku. W niniejszej sytuacji w grę wchodzi tylko sądowy podział z uwagi na brak współpracy byłego męża oraz konieczność wykazania przed sądem, że mieszkanie w istocie rzeczy należy do byłej żony. Sąd przy podziale majątku powinien przyznać mieszkanie byłej żonie (bez obowiązku spłaty męża w odniesieniu do tego składnika majątkowego). Ważne jest, aby przeprowadzić przed sądem dowody na powyższe twierdzenie. Odmienną kwestią jest rozliczenie kredytu. Sąd co do zasady dzieli aktywa majątku, a nie pasywa, czyli długi. Rozliczenia między małżonkami należy również odróżnić od odpowiedzialności osobistej małżonków wobec wierzycieli, czyli wobec banku w tej sytuacji. Nadal oboje byli małżonkowie pomimo tytułu prawnego do mieszkania tylko jednego z nich, będą zobowiązani solidarnie wobec banku. Jest kilka sposobów wyjścia z tej sytuacji. Ostatnią sprawą jest kwestia zmiany zamków w mieszkaniu. Przyznanie mieszkania w wyniku podziału majątku powoduje, że były mąż nie będzie miał tytułu prawnego do dalszego przebywania w mieszkaniu. Jeżeli spełnia on odpowiednie kryteria, sąd może ustalić prawo byłego męża do lokalu socjalnego. Co do wymiany zamków – można wnieść powództwo o przywrócenie poprzedniego stanu posiadania i zaprzestanie dalszych naruszeń bądź o dopuszczenie do współposiadania.
Komentarz:
W tej i podobnych sprawach, strony często błędnie zakładają, że akt notarialny i zawarte w nim oświadczenia przesądzają o tym, do kogo należy mieszkanie nabyte w czasie trwania wspólności małżeńskiej. Fakt, iż nieruchomość zgodnie z aktem notarialnym jest własnością obojga małżonków, wcale nie oznacza, że rzeczywiście tak jest. W orzecznictwie Sądu Najwyższego zwrócono uwagę, że o zaliczeniu poszczególnych przedmiotów do majątku wspólnego małżonków nie decydują złożone przez nich oświadczenia, że nabywany przedmiot wchodzi w skład określonej masy majątkowej, gdyż samo takie oświadczenie nie może wyłączać skutków na podstawie art.. 31-34 kro. Przepis art. 31 kro stwarza jedynie domniemanie faktyczne przynależności do majątku wspólnego przedmiotów majątkowych nabytych w czasie trwania wspólności ustawowej przez oboje małżonków lub jednego z nich, a przynależność tych przedmiotów do majątku osobistego jest zobowiązany udowodnić zainteresowany małżonek. O tym, co składa się na osobisty majątek małżonków przesądza art. 33, a nie wola czy wyobrażenia któregokolwiek z małżonków. W przedmiotowej sytuacji autorka pytania słusznie podniosła, że mieszkanie zostało zakupione ze środków, które dostała od swoich rodziców. Pochodzenie tych środków może przesądzić o tym, czy w istocie mieszkanie zostało sfinansowane z majątku wspólnego czy z majątku osobistego małżonka.
Celowo nie rozwijam wątku wyjścia małżonków odpowiedzialnych solidarnie z kredytu hipotecznego w tym wpisie. Temat wymaga nieco głębszej analizy i wyjaśnienia i może stać się przyczynkiem do kolejnego postu.
*powyższa odpowiedź na pytanie nie jest opinią prawną, a stanowi li tylko próbę naświetlenia zarysowanych problemów prawnych